Ðề án 29 xã biên giới chưa đạt kỳ vọng

Khó khăn về vốn

Ðề án 29 xã biên giới triển khai trên địa bàn 4 huyện: Ðiện Biên (12 xã), Mường Chà (3 xã), Nậm Pồ (8 xã) và Mường Nhé (6 xã). Tổng nguồn vốn dự kiến gần 2.000 tỷ đồng gồm vốn đầu tư trực tiếp, vốn sự nghiệp và các nguồn khác. Mục tiêu đến năm 2020, toàn bộ số xã vùng dự án sẽ cơ bản hoàn thành xây dựng NTM gắn với giảm nghèo nhanh, bền vững, góp phần bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia.

Sau 5 năm triển khai, đến nay mới có 5/29 xã thuộc Ðề án đạt chuẩn NTM là: Thanh Chăn, Thanh Hưng, Thanh Luông, Thanh Nưa (huyện Ðiện Biên) và Chà Nưa (huyện Nậm Pồ); 3 xã cơ bản đạt chuẩn: Sín Thầu (huyện Mường Nhé), Mường Mươn (huyện Mường Chà), Mường Nhà (huyện Ðiện Biên); 6 xã đạt từ 10 - 14 tiêu chí; 15 xã đạt từ 5 - 9 tiêu chí; số tiêu chí bình quân đạt 11,03 tiêu chí/xã. So với mục tiêu đến năm 2020, tỉnh Ðiện Biên có 7 xã biên giới đạt 19/19 tiêu chí; 2 xã đạt 16 tiêu chí; 20 xã đạt từ 10 - 14 tiêu chí, không có xã nào dưới 10 tiêu chí; bình quân đạt 13,83 tiêu chí/xã thì kết quả đạt được còn rất khiêm tốn.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chánh Văn phòng điều phối NTM tỉnh cho biết: 29 xã biên giới thuộc Ðề án đều có xuất phát điểm xây dựng NTM rất thấp, địa hình khó khăn, hạ tầng chưa được đầu tư; tỷ lệ hộ nghèo cao; các điều kiện phát triển kinh tế hạn chế nên khối lượng công việc cần thực hiện để đạt mục tiêu Ðề án là rất lớn. Do đó cần rất nhiều nguồn lực để thực hiện, song nguồn vốn theo Ðề án mà Trung ương phân bổ trực tiếp về cho tỉnh rất ít. Tổng nguồn vốn trực tiếp của Ðề án là 147,975 tỷ đồng, đạt 7,4% nhu cầu vốn. Nguồn vốn Ðề án đã hạn chế lại phân bổ chậm. Vốn đầu tư phát triển cho 29 xã biên giới trong vòng 5 năm chỉ vỏn vẹn được gần 100 tỷ đồng nhưng đến năm 2019 mới được cấp và gần cuối năm 2019 mới giải ngân được. Còn vốn sự nghiệp được cấp 48 tỷ đồng cho 2 năm (2017 là 30 tỷ đồng; 2018 là 18 tỷ đồng) nhưng mãi tới tháng 9/2017, Bộ Tài chính mới có văn bản hướng dẫn, nên cố gắng lắm cuối năm 2017, tỉnh mới giải ngân hỗ trợ triển khai các mô hình, cấp cây, con giống cho người dân.

Theo mục tiêu Ðề án, năm 2020 xã Si Pa Phìn (huyện Nậm Pồ) là 1 trong 7 xã biên giới của tỉnh đạt 19/19 tiêu chí NTM. Tuy nhiên, đến nay xã Si Pa Phìn mới đạt 10/19 tiêu chí. Là xã đặc biệt khó khăn của huyện Nậm Pồ, hạ tầng nông thôn yếu kém; tỷ lệ hộ nghèo chiếm trên 50%. Ðề án 29 xã biên giới được cấp ủy, chính quyền và người dân xã Si Pa Phìn kỳ vọng làm thay đổi cuộc sống người dân, diện mạo mới cho nông thôn trên địa bàn. Tuy nhiên, do nguồn vốn phân bổ ít nên kết quả rất hạn chế. Ông Mùa A Hòa, Chủ tịch UBND xã Si Pa Phìn cho biết: 2 - 3 năm nay, xã không được cấp vốn đầu tư các công trình, dự án về hạ tầng cơ sở. Trong khi đó, nguồn vốn sự nghiệp hỗ trợ trâu bò sinh sản cho người dân không mang lại nhiều hiệu quả. Do đó, kết quả xây dựng NTM của xã đã không đạt được như kỳ vọng.

Cơ sở thiếu chủ động

Trong báo cáo Kết quả thực hiện Ðề án hỗ trợ thôn, bản của các xã đặc biệt khó khăn khu vực biên giới, vùng núi xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2018 - 2020 của UBND tỉnh đã nêu rõ những hạn chế, tồn tại trong thực hiện Ðề án 29 xã biên giới, như: Cấp ủy, chính quyền địa phương chưa vào cuộc quyết liệt; một số xã và người dân còn trông chờ vào nguồn vốn Nhà nước, chưa huy động được nội lực địa phương để xây dựng NTM.

Trong cuộc trao đổi với Chủ tịch UBND xã Si Pa Phìn về thực hiện xây dựng NTM trên địa bàn xã, cụm từ “nguồn lực” được ông Mùa A Hòa nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Mấy năm qua, do thiếu nguồn lực nên xã không được đầu tư cơ sở hạ tầng như: Ðường giao thông; trường học, nhà văn hóa; thủy lợi... Tuy nhiên trên thực tế, hầu hết các tiêu chí “cứng“ như: Thủy lợi, điện, trường học, cơ sở vật chất văn hóa, nhà ở dân cư, y tế thì xã Si Pa Phìn đã đạt chuẩn NTM. Trong số 9/19 tiêu chí chưa đạt chỉ còn duy nhất tiêu chí giao thông là tiêu chí “cứng“, các tiêu chí còn lại là tiêu chí “mềm” có thể thực hiện mà không cần vốn hoặc cần rất ít vốn. Mặt khác, nguồn vốn sự nghiệp hỗ trợ sản xuất để thực hiện các tiêu chí như: Hộ nghèo, thu nhập vẫn được cấp đều hàng năm song UBND xã Si Pa Phìn chưa phát huy hiệu quả. Rồi những tiêu chí như: Văn hóa, môi trường; tổ chức sản xuất... đều có thể thực hiện được nhưng xã Si Pa Phìn vẫn chưa đạt.

Trong khi đó, triển khai xây dựng NTM, xã Chà Nưa có nhiều điểm tương đồng với Si Pa Phìn: Cùng nằm dọc quốc lộ 4H thuận lợi thông thương; cùng xuất phát điểm thấp, điều kiện địa lý... nhưng năm 2019, xã Chà Nưa đã về đích NTM trước 1 năm so với dự kiến trong khi xã Si Pa Phìn còn tới 9 tiêu chí chưa đạt. Khi được hỏi, điểm khác biệt nhất trong cách thức triển khai thực hiện xây dựng NTM ở Chà Nưa và Si Pa Phìn là gì? Ông Mùa A Hòa cho biết: “Ngay từ đầu, xã Chà Nưa đã được huyện xác định là có điều kiện để về đích NTM nên được đầu tư nhiều hơn”. Nhưng thực tế thì Chà Nưa không phải xã điểm xây dựng NTM của huyện Nậm Pồ mà là Chà Cang và Nà Hỳ. Chà Nưa cũng không phải xã mục tiêu về đích NTM trong Ðề án 29 xã biên giới và các chương trình dự án trên địa bàn được UBND huyện phân bổ đều như các xã khác. Tuy nhiên, bắt tay vào xây dựng NTM, Ðảng ủy xã Chà Nưa đã ban hành Nghị quyết về lãnh đạo thực hiện chương trình quốc gia về xây dựng NTM trên địa bàn xã, giai đoạn 2016 - 2020. Nghị quyết xác định rõ chỉ tiêu phấn đấu từng giai đoạn cụ thể, lãnh đạo UBND xã xây dựng chương trình, kế hoạch và thành lập ban chỉ đạo xây dựng NTM từ cấp xã đến các bản; cán bộ, đảng viên gương mẫu chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp, áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất; hiến đất làm đường, góp tiền, góp ngày công lao động xây dựng cơ sở hạ tầng, trường học, trạm y tế xã, công trình thủy lợi, đường nội đồng, đường tuần tra bảo vệ rừng. Huy động nội lực trong nhân dân với phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm” để bê tông hóa đường giao thông nội bản, đường nội đồng; mở đường tuần tra rừng; xây lò đốt rác; nhà tiêu hợp vệ sinh bảo vệ môi trường... Ðể trở thành xã NTM, tất cả các khâu từ lãnh đạo, chỉ đạo đến triển khai thực hiện ở xã Chà Nưa đều hoàn thành tốt nhiệm vụ.