Phát triển bền vững vùng rau an toàn

Phát triển nông nghiệp xanh

Tổng diện tích trồng rau màu toàn tỉnh là 1.382ha, trong đó 1.200ha là đất chuyên canh trồng rau tập trung chủ yếu ở các huyện: Ðiện Biên (500ha), Tủa Chùa (200ha), Tuần Giáo (150ha)… Diện tích trồng rau được chứng nhận tiêu chuẩn VietGAP là 6,3ha.

Xã Noong Luống (huyện Ðiện Biên) có truyền thống trồng rau màu với tổng diện tích hàng năm trên 40ha. Thời gian qua, chính quyền xã phối hợp với cơ quan chuyên môn triển khai nhiều mô hình trồng rau an toàn.

Chị Ðào Thị Thắm, thôn A1 là một trong những hộ tham gia mô hình trình diễn rau an toàn cho biết: “Trồng rau an toàn năng suất có giảm hơn so với trồng rau theo phương pháp truyền thống nhưng chất lượng và giá trị cao, ổn định hơn. Trước đây trồng theo phương pháp truyền thống, tôi thường bón các loại phân chuồng trực tiếp cho rau nên rau bị nhiễm bệnh, phổ biến là nấm. Bây giờ trồng rau an toàn, tôi ủ phân hoai mục trước khi bón hoặc sử dụng các loại phân vi sinh nên không còn tình trạng rau nhiễm bệnh diện rộng như trước. Sản lượng rau an toàn sản xuất ra đều được các đơn vị liên kết thu mua với giá cao hơn so với thương lái, nên tôi rất yên tâm”.

Hợp tác xã (HTX) Tổng hợp Noong Luống cũng là một điển hình sản xuất rau an toàn. Anh Nguyễn Ðức Huy, Giám đốc HTX chia sẻ: Với lợi thế các thành viên HTX cũng như hầu hết người dân trồng rau trong xã đều đã ý thức được ưu điểm của rau an toàn, sản phẩm của HTX chủ yếu xuất bán đi các tỉnh lân cận. Hiện nay HTX tập trung sản xuất các loại rau quả chủ lực như: Ðỗ leo, bí đao, dưa chuột… được xây dựng trở thành sản phẩm OCOP của xã. Ðể thực hiện mục tiêu đó, thời gian tới HTX đề nghị UBND xã tạo điều kiện mở rộng diện tích sản xuất từ 2,6ha lên 8ha. Hiệu quả về kinh tế chỉ là một phần mà sản xuất rau an toàn mang lại, quan trọng là tạo chuyển biến tích cực cả về nhận thức, hành động của người nông dân, giúp họ hiểu được rằng trong sản xuất, kinh doanh, chất lượng sản phẩm là điều kiện trọng yếu để phát triển”.

Tổ hợp tác sản xuất rau an toàn của Chi hội Phụ nữ đội 9, xã Mường Báng (huyện Tủa Chùa) thành lập tháng 8/2018 với 13 thành viên, canh tác trên diện tích khoảng 3ha, trồng đa dạng các loại rau: Bắp cải, cải thảo, cải canh, các loại rau gia vị… Chị Bùi Thị Lay, thành viên của Tổ hợp tác trồng rau an toàn chia sẻ: “Thời gian đầu, mới làm quen với phương thức trồng rau an toàn, các hội viên gặp không ít khó khăn, phải theo quy trình chặt chẽ từ việc chọn giống, bón phân, tưới… Tiêu chí mà Tổ hợp tác đặt ra là từng bước trồng rau theo hướng bền vững, không chạy theo lợi nhuận mà bỏ qua các quy trình nghiêm ngặt về trồng rau an toàn. Vì vậy, mọi người trong Tổ hợp tác phải bỏ nhiều công hơn so với trước đây nhưng giá thành cao hơn”.

Những bất cập cần khắc phục

Ðể sản xuất rau an toàn, người nông dân cần chú trọng các yếu tố: Nguồn nước, thời gian cách ly sau khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, sử dụng các loại phân bón có trong danh mục được sử dụng, dùng phân chuồng ủ hoai mục… Cơ bản những diện tích chuyên canh trồng rau màu hiện nay đều đạt tiêu chuẩn trồng rau an toàn bởi điều kiện thổ nhưỡng tỉnh ta có nhiều thuận lợi, môi trường an toàn chưa bị ô nhiễm. Tuy nhiên, sản xuất rau an toàn trên địa bàn tỉnh hiện nay chủ yếu là sản xuất nông hộ, chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa nông dân và doanh nghiệp. Vẫn còn tình trạng “được mùa, mất giá”. Thị trường tiêu thụ chủ yếu là nội tỉnh do sức cạnh tranh kém bởi nhiều yếu tố như điều kiện địa lý, giao thông, quy mô sản xuất nhỏ, lẻ; một số sản phẩm đã xuất ra thị trường ngoại tỉnh như dưa chuột, cà, đậu đỗ… nhưng chủ yếu là trái vụ, chưa thường xuyên. Bên cạnh đó là sản phẩm chưa đa dạng, người dân tập trung sản xuất các loại rau ăn lá mà chưa quan tâm đến các loại củ, quả. Thực tế, 70% diện tích trồng rau chuyên canh chủ yếu là rau ăn lá theo mùa vụ như các loại cải, rau ngót, rau muống…

Một trong những khó khăn lớn nhất hiện nay để phát triển sản xuất rau an toàn bền vững là việc tổ chức sản xuất. Có tổ chức lại bộ máy sản xuất thì mới kiểm soát được chất lượng. Và để làm được điều đó đòi hỏi người nông dân phải có kỹ thuật, từng bước chuyên nghiệp hóa, quy trình sản xuất phải đầu tư đồng bộ.

Ông Trần Sỹ Quân, Phó trưởng Phòng Trồng trọt (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết: Ðể sản xuất rau an toàn trở thành hướng đi bền vững cho người trồng rau, thời gian tới ngành Nông nghiệp tỉnh tiếp tục định hướng phát triển các vùng chuyên canh, hỗ trợ các địa phương và người dân tổ chức lại sản xuất, như: Khuyến khích thành lập các tổ hợp tác, HTX để sản xuất tập trung với quy mô phù hợp với điều kiện, năng lực; thực hiện đồng bộ quy trình sản xuất rau an toàn, tự kiểm soát quy trình và có sự giám sát của địa phương, cơ quan chuyên môn; liên kết chặt chẽ với các đơn vị bao tiêu sản phẩm để có phương án, kế hoạch sản xuất theo nhu cầu thị trường; bố trí thời vụ hợp lý, mở rộng diện tích trồng rau, củ quả trái vụ chất lượng cao để cung cấp cho các tỉnh đồng bằng.